هزارگوهر. کلمات گهربارمولاعلی ع - از شماره 151 تا ...





151 «اَحمَدُ مِنَ البَلاغَةِ اَلصّمتُ
 حینَ لا یَنبَغی اَلکَلامُ»



 وقتى سخن گفتن سزاوار نباشد، خاموشى

 بهتر از داد سخن دادن است.


    بدانجا که گفتن سزاوار نیست،

    تو را بهتر از خامشى کار نیست

 به بیهوده مشکن تو قدر سخن‏

‏ ‌ بیندیش اوّل دمى جان من

152 «اَعجَزَ النّاسِ مَن عَجَزَ عَن اِصلاحِ نَفسِه»

ناتوان‏ ترین مردم کسى است که از اصلاح

نفس خود عاجز باشد.


    چو کس با خبر باشد از عیب خویش،

    بود عاجز از رفع آن لیک بیش،

 نباشد چنو هیچکس ناتوان‏

 ملامت کنندش نکوهش گران‏

=

153 «اَشبَه النّاسِ بِأنبیاءَ اللّهِ اَقولُهُم لِلحَقِّ

 وَ اَصبَرهُم عَلىَ العَمَلِ»


 شبیه ‏ترین مردم به پیامبران خدا کسى است که
حقگوتر باشد و در اجراى حقّ بیشتر

پایدارى و تحمّل کند


    چو کس را بود گفتن حقّ شعار

    باجراى آن باشد او پایدار

 به پیغمبران نیست چون او همال‏

پسندیده باشد مر او را خصال‏

===

154 «َاَمقَتُ العِباد اِلى اللّهِ سُبحانَهُ
مَن کانَ هِمَّتُهُ بَطنُهُ وَ فَرجُهُ»


 دشمن ‏ترین بندگان نزد خداى پاک کسى است

 که همّتش مصروف پر کردن شکم

 و اطفاى شهوتش باشد


   کسى را که همّت بخوردن بود،

    عنان را بشهوت سپردن بود


 چنو نیست کس دشمن کردگار


 تو را عار بهتر از این هر دو کار

=

155 «اَحَقُّ النّاسِ بِالإحسانِ مَن أحسَنَ اللّهُ اِلَیهِ

وَ بَسَطَ بِالقُدرَةِ یَدیهِ»


 سزاوارترین کس به نیکى کردن کسى است

که خدا باو نیکى کرده و دستش را در

 توانائى باز گذاشته.


    چو بر بنده باشد خدا را نظر

    مر او را دهد قدرت و سیم و زر


 بشکرانه لطف پروردگار


سزد گر کند بذل و احسان شعار

==

156 «اَعقَلُ النّاسِ مَن کانَ بِعَیبِهِ بَصیراََ
وَ عَن عَیبِ غَیرِهِ ضَریراََ»



خردمندترین مردم کسى است که عیب خودش

را ببیند ولى عیب دیگرى را نبیند


    نباشد از آن کس خردمندتر

    که او باشد از عیب خود با خبر


نبیند هم او عیب دیگر کسان‏


 و گردید او، چشم پوشد از آن‏

=

157 «اَخسَرُ النّاسِ مَن قَدَرَ اَن یَقولَ الحَقَّ فَلَم یَقُل»

 زیان کارترین مردم کسى است که بتواند

حقّ را بگوید ولى نگوید
 

  ندیدم زیان کارتر من از او

    که از حقّ تواند کند گفتگو


 ولى لب فرو بندد او از بیان

مبادا رسد بر وى اندک زیان‏

=

158 «أَقبَح شَی‏ءَ الأِفکُ»

 تهمت بستن به مردم بدترین چیزها است.


    ز بهتان بدور است مرد خداى

    مر او را بود راستى رهنماى
کز آن زشت‏تر نیست خوى دگر

 زند بر دل متهم او شرر

=

159 «اَعوَنُ الأَشیاءَ عَلى تَزکیَةِ العَقلِ اَلتَّعلیمُ»

 یارى دهنده‏ ترین چیزها براى افزایش خرد یاد دادن است

    چو خواهى که عقلت شود بیشتر

    روى در ره بخردى پیشتر
بتعلیم نادان تو همّت گمار

که شاخ خرد آورد برگ و بار


==

160 «ا
َعلَمُ النّاسِ مَن لَم یُزِلِ الشّکُّ یَقینَهُ»

 داناترین مردم کسى است که شکّ یقینش

را از بین نبرد
  

 چو باشد یقین کسى استوار،

    بود در ره دین خود پایدار


 نگردد بشکّ و بتردید سست


 چنو عاقل و عالمى کس نجست‏


==
161 «اَعلَمُ النّاسِ بِاللّهِ أَکثَرُهُم خَشیَةََ لَهُ»

خداشناس‏ترین مردم کسى است که

بیشتر از دیگران از خدا بترسد
  

 چو کس بیشتر ترسد از کردگار

کندروشن ازیاداو قلب تار
 نباشد چنو هیچکس حقّ شناس

 همانند او نیست اندر سپاس‏

==

162 «اَعلَمُ النّاسِ بِاللّهِ سُبحانَهُ اَکثرَهُم لَهُ مَسئَلَةََ»

خداشناس‏ ترین مردم کسى است که بیشتر از

 دیگران از خدا سؤال و درخواست کند


 کسى چون تو آگه ز ذاتش نشد


 بدین گونه محو صفاتش نشد
 چو باشى خدا را تو خواننده ‏تر 

   بدرگاه او هر چه خواهنده ‏تر

=



163 «اَحسَنُ اَفعالِ المُقتَدِرِ اَلعَفو»


بهترین کارهاى شخص توانا گذشت

از گناهان دیگران است
 

  بهین شیوه شخص با اقتدار

    نکوتر ز هر کار و از هر شعار


 گذشت است و پوزش پذیرفتن است

دهان بستن از ناسزا گفتن است‏


=

164 «اَحسَنُ الادابِ ما کَفَّکَ عَنِ المَحارِم»


 بهترین ادبها و دانشها آن است که ترا

 از چیزهاى حرام باز دارد


    گرت دانشى برد بر راه راست

    ز قدر تو با کجرویها نکاست


 تو را از حرام خدا داشت دور


بود بهترین دانش اى با شعور
=

165 «اَحسَنُ الاَقوالِ ما وافَقَ الحَقَّ
وَ اَفضَل المُقالِ ما طابَقَ الصِّدق»


بهترین گفتار آن است که با حقّ موافق باشد، و

برترین سخن آن است که با راستى مطابقت کند


   کلامى چو با حقّ مطابق بود،

    بصدق و درستى موافق بود،


 نباشد از آن هیچ بهتر کلام‏


 ترا باید این گونه باشد مرام‏


===

166 «اَحسَنُ الصّنائِعِ ما وافَقَ الشَّرائِع»

بهترین کارها آن است که برابر دستورهاى

شرع باشد
 

  ترا گویم از بهترین کارها

    هم از برترین رسم و رفتارها

بودکاربروفق احکام دین

چرا ترسى اندر دژ آهنین‏
-=

167 «اَحسَنُ المَقالِ ما صَدَّقَهُ حُسنُ الفِعالُ»


 بهترین گفتار آن است که رفتار نیک مؤیّد

آن باشد


   چو کردار خوب تو باشد گواه،

    بصدق کلام تو اى نیکخواه،


 بود بهترین گفته آن گفته ات

 چه زیبا است آن گوهر سفته ‏ات


=‏

168 «اَحسنُ الکَلامِ ما لا تَمُجُّهُ اِلأذانُ

 وَ لا یَتعُبُ فَهمُهُ الاَفهامَ»


بهترین کلام آن است که بر گوش سنگین نیاید

و فهم از درک آن عاجز نباشد


   چو سنگین نیاید کلامى بگوش

    بود درکش آسان بفهم و بهوش


نکوتر نجوئى تو از آن کلام‏
تو را باید این گونه باشد مرام



==


169 «أَعظَمُ النّاسِ ذُلّاََ الطّامِعُ الحَریصُ المُریبُ»


 خوارترین مردم شخص طمعکار حریص

بد گمان است.



   نباشد کسى خوار چون آزمند

    که باشد بشکّ اندر از چون و چند

 
 نه پرهیز باشد ورا از حرام

نه اندیشد او هیچ از ننگ و نام‏

==

170 «أَعظَمُ النّاسِ سُلطاناََ عَلى نَفسهِ مَن

قَمَعَ غَضَبُهُ وَ اَماتَ شَهوَتُهُ»


 مسلّط ترین شخص بر نفس خود، کسى است

که خشمش را سرکوب کند و شهوتش را بکشد


    چو کس ریشه شهوت و خشم و کین

    برون آرد از دل به نیروى دین‏
،

 چنو نیست بر نفس خود چیره کس‏


 بهر چیز، او را بود دسترس

=

171 «أَعظَمُ الحِماقَةِ اَلاختیالُ فىِ الفاقَةِ»

 بزرگترین نادانى تکبّر در حال فقر است

    گدا گر تکبّر کند احمق است

    بسى دور از راه و رسم حق است
 نه از دیگرى شاید، این خوى بد‏ گریزان بود هر کس از بوى بد


=

172 «اَفضَلُ السَّخاء اَن تَکونَ بِمالِکَ مُتبَرِّعاََ

وَ عَن مالِ غَیرِکَ مُتَوَرِّعاََ»


برترین بخشش آنست  که مال خودت را در راه

خدا ببخشى و از مال دیگران بپرهیزى


   چو در راه خشنودى کردگار

    کنى ثروت خویشتن را نثار


 بپرهیزى از مال مردم اگر


 بود بهترین بخشش اى خوش سیر

=

173 «اَفضَلُ الأَمانَةِ اَلوفاءُ بِالعَهدِ»

 وفاى بعهد بهترین امانت‏دارى است

    چو بر عهد و پیمان وفا باشدت،

    تقرّب بسوى خدا باشدت


 نباشد امانت از این بیشتر


 نباشد کسى از تو خوش کیش ‏تر

==

174 «اَفضلُ الذِّکرِ القُرانِ بِهِ تُشرَحُ الصّدور

 وَ تَستَنیرُ السّرائِر»


قرآن برترین پند است، با آن سینه‏ ها باز مى‏شود

 و درونها روشن مى‏گردد.


    همانند قرآن نباشد بذکر

    چنو کس نخواند کسى را بفکر



شود روشن از آن درونهاى تار
 

دهد سینه را وسعت اى بی قرار
==


175 «اَفضَلُ الأیمانِ حُسنُ الایقانِ»


 بالاترین ایمان یقین درست در باره خدا داشتن است


    بود زیور مرد مؤمن یقین


    یقین است برتر ز هر کیش و دین‏


حذر کن تو از شک و تردید و ریب‏


که شکّاک را نیست ایمان بغیب‏

176 «اَفضَلُ العَطیَّة ِما کانَ قَبلَ مَذَلّةِ السؤالِ»


بالاترین بخشش آنستکه پیش از

خوارى خواستن باشد


    چو بى ذلّت و خوارى خواستن،

    نه با منّت از اجر خود کاستن

،
ببخشى به بیچارگان هر چه بود

،
 تو را باشد این غایت لطف وجود

 =

177 «اَفضَلُ الطّاعاتِ اَلغَروفَ عَنِ اللَّذاتِ»


بالاترین عبادتها از لذّتها دل برکندن است

    ز لذّات دنیا چو دل برکنى،

    ز مرغ هوى و هوس، پر کنى،


 بود برترین طاعت و بندگى‏


 شود بر تو آسان بسى زندگى‏

==

178 «اَفضَلُ النّاسِ اَنفَعَهُم لِلنّاسِ»

برترین مردم کسى است که بیشتر از

 همه سودش بمردم برسد


    چو باشى پى سود مردم بسى،

    بخدمت ترا نیست، همتا کسى

 توئى بهترین بنده کردگار

تو باشى سعید و توئى کامکار

=

179 «اَفضَلُ الجودِ ایصالُ الحقوقِ اِلى اَهلِها»


برترین بخشش رسانیدن حقوق بحقّ داران است.

    چو حقّ را بذیحقّ رسانى تو زود

    بمحتاج و مسکین دهى هر چه بود


، از این نیست برتر عطا و سخا
،

 همین است راه رضاى خدا

=

180 «اَفضَلُ العِبادَةِ اَلفِکرُ»


 اندیشه کردن بالاترین عبادتها است


    دمى فکر و اندیشه در کارها،

    کند بر تو روشن بسى تارها

 
هم او برترین عبادت بودهم او رهگشاى سعادت بود


==

181 «اَشدُ الذّنوبِ عِند اللّهِ سُبحانَهُ
ذَنبُُ اِستَهانَ بِهِ راکِبُهُ»


سخت ‏ترین گناهان در پیشگاه خدا گناهى است

 که بنظر مرتکب آن کوچک آید
 

  نباشد گناهى از آن سخت‏ تر،

    نه از آن گنهکار بدبخت‏ تر
 که کوچک شمارد مر آنرا بسى‏،

 نه او گوش دارد به پند کسى‏
 =


182 «اَشَدُّ النّاسِ نَدماََ عِندَ المَوتِ العُلَماءُ غَیرُ العامِلین»


 پشیمان ‏ترین اشخاص هنگام مرگ
عالمان بدون عملند


    پشیمان‏تر از عالم بى عمل

    نباشد بهنگام مرگ و اجل‏
 چو، بر دانش خویش او ظالم است‏

بتکلیف افزونترى عالم است‏
=

183 «ا
َشَدُّ القلوب غِلّاََ قَلبُ الحُقود»ِ

 ناپاکترین دلها دل شخص کینه‏ ورز است

    نباشد بتر از دل کینه ‏توز

    نبینى چنو هیچ آتش فروز


 کند خانمانهاى مردم خراب‏


کند نقشه دوستى نقش آب‏

==

184 «اَکرَمُ الشّیمَ اِکرامُ المُصاحِبِ وَ اِسعافُ الطّالِب»


گرامى داشتن دوست و بر آوردن نیاز خواهند

بهترین شیوه است.


    برو یار خود را گرامى شمار

    برو حاجت خواستاران برآر
کزین شیوه برتر، ترا کار نیست

 بتر هیچ از مردم آزار نیست‏

=

185 «اَشَدُّ النّاسِ عَذاباََ یَومَ القیامَةِ المُتخَطُ لِقَضاء اللّهِ»


 شدیدترین عذاب در روز قیامت بکسانى مى‏رسد

که بر خواست خدا خشمناک باشند
 

  چو از حکم و تقدیر دادار پاک،

    کسى باشد اندر جهان خشمناک

،
بروز قیامت عذاب خداى

،
در آرد مر او را بسختى ز پاى‏

=

186 «اَوفَرُ النّاسِ حَظّاََ مِن الأخِرةِ اَقَلّهُم حَظّاََ مِنَ الدُّنیا»


 کم بهره ‏ترین مردم در دنیا، بهره‏مندترین

 آنان در آخرتند
    چو کم بهره ‏تر باشد اندر جهان،

    کس از جمله یاران و از مردمان،


بردبیشتر بهره اندربهشت

 
چو دنیا، بدنیا پرستان بهشت‏

=

187 «اَذَلّ النّاسِ مَن اَهانَ النّاسِ»


 فرومایه‏ ترین افراد کسى است که مردم را خوار دارد.

    چو کس دیگران را کند خوار و زار

    بود ناسزا گفتن او را شعار،
، فرومایه‏تر نیست از او کسى‏بخوارى چنو نیست خار و خسى‏

188 «اَغنىَ الأغنیاءِ مَن لَم یَکُن لِلحِرصِ اَسیراََ»


 توانگرترین توانگران کسى است که

گرفتار حرص و آز نباشد
    توانگرتر از هر توانگر کسى است،

    که از آزمندى گریزان بسى است
 نگه دارد او آبرو را بمال

‏ نگردد ز بخشیدن آشفته حال‏

189 «أَحکَمُ النّاسِ مَن فَرَّ مِن جُهّالِ النّاسِ»

داناترین مردم کسى است که از مردمان

نادان بگریزد


    چو از جاهلان کس گریزان شود

    چو عیسى بسوى بیابان شود،


 بدانشورى نیست او را همال

 نه اندر خرد باشد او را مثال‏

==

190-اَنعَمُ الناسِ عیَشاََمَن مَنَحَهُ اللهُ سُبحانَهُ

 القَناعَهَ  وَاَصلَحَ
لَهُ زَوجَهُ

کامیاب ترین مردم درزندگی کسی یاست که خدای بز رگ
به او خوی قناعت عطافرموده  وهمسرش
رابرایش سازگار ساخته .

چوخوی قناعت نماید عطا

یکی بنده راازکرامت خدا

هم اورادهد همسرسازگار

نباشد چنو منعم وبختیار

==

191- اَفضَلُ الناسِ فِی الدُنیا الاَسخِیاءُ وَفِی الاخِرَهَ الاَتقیاء

برترین مردم دردنیا بخشندگانند ودرآخرت پرهیزگاران .

گرامی ترین مردمان درجهان

نباشد بجز خیل بخشندگان

بعقبی بنزدیک پروردگار

بعزت نباشد  چو پرهیزگار

==

192- اَعدَلَ الناسِ مَن اَن
صَفَ مَن ظَلَمَهُ

عادل ترین مردم کسی است که به آنکه براو ستم

 رواداشته باانصاف رفتارکند

ندیدم کس عادل ترازرآن که او

چو شد چیره  برةالم زشتخو

به کیفر ره عدل گیرد به پیش

نیازارداورازاندازه بیش

==

193- اَجَلُ الاُمَراء مَن  لَم یَکُنِ الهَوی عَلَیهِ اَمیراََ.


بهترین امیران کسی است که خواهش 

نفس بروی چیره شده  نباشد
    کسى را توان گفت الحقّ امیر

    که در بند شهوت نباشد اسیر

 بود چیره بر نفس امّاره ‏اش‏نبندد هوسها در چاره ‏اش‏

194 «اَسفَهُ السّفَهاء المُتَبَحّ
ِجُ بِفُحشِ الکَلامِ»

 نادان تر ازهمه نادانها کسى است

که از ناسزا گفتن شادمان شود


    بدشنام چون کس شود شادمان،

    گشاید بهر ناسزائى زبان،


 ورا نیست اندر سفاهت نظیر
 نباشد چنین کس نصیحت پذیر

==


195 «ا
َجوَرُ النّاسِ مَن عَدّ جَورَهُ عَدلاََ مِنهُ»

 ستمکارترین مردم کسى است که

 بیدادگرى خود را عدل بشمار

    نباشد از آن کس ستمکارتر
    نه از او بود مردم آزارتر


که بیدادخودرانهد نام داد

، نباشد ورا نیکى اندر نهاد


==


196 «اَحضَرُ النّاسِ جَواباََ مَن لَم یَغضَب»


حاضر جوابترین مردم کسى است که خشمگین نشود

    نباشد چنین هیچ حاضر جواب

    که چون کس بدشنام گردد خطاب،

، بپاسخ نگردد بر او چیره خشم‏بپوشد ز تقصیر هتّاک چشم‏

=

197 «اَظلَمُ النّاسِ مَن سَنَّ سُنَنُ الجَورِ

 وَ مَحاسُنَنُ العَدلِ»


ستمکارترین مردم کسى است که رسم ستم را

بنا نهاد و آئین دادگرى را برانداخت


    نباشد از آن کس ستمکارتر

    نه ز او آدمى مردم آزارتر

، که او رسم بیداد، بنیاد کرد، هم او شیوه داد بر باد کرد
==

198 «اَوّلُ المُروَّةِ طَلاقَةُ الوَجهِ وَ اخِرُها اَلتَّودُّد»

 جوانمردى اوّلش گشاده روئى و آخرش

 دوستى با مردم است


    جوانمرد را چهره خندان بود

    به برخورد همواره شادان بود


کشد کارش آخر بمهر و صفا
 تو را نیمه ره نسازد رها

=



199 «ابخل النّاس من بخل بالسّلام»

 بخیل‏ترین مردم کسى است که از سلام

دادن امساک ورزد

    چو کس بخل ورزد بذکر سلام


    نباشد بر او آدمیّت تمام‏


، بر او چیره اهریمن نخوت است‏


سکوتش نه از سستى و رخوت است‏

==

200 «اَخزَم ُالنّاسِ رَأیَاََ مَن اَنجَزَ وَعدَهُ وَ

 لَم یُؤَخِّر عَمَلَ یَومِهُ لَغِدهِ»


دور اندیش‏ترین مردم کسى است که بوعده

خود وفا کند و کار امروزش را براى فردا نگذارد


    نباشد از آن دور اندیش تر،



    نه در راه عقل و خرد پیش تر،


 کز امروز کارش بفردا نماند

 وفا را به پیمان بآخر رساند

=

201 «اَفقََرُ النّاسِ مَن قَتَّرَ عَلى نَفسِهِ مَعَ الغَنى وَ

 السَعَةِ وَ خَلَّفهِ لِغَیرهِ»


 فقیرترین مردم کسى است که با وجود توانگرى

و وسعت بر عائله‏ اش تنگ گیرد و مالش

 را براى وارثش بگذارد

    نداراتر از آن نباشد کسى،

    که باشد ورا مال و ثروت بسى

ولى تنگ گیرد بر اهل و عیال‏

‏ بارث او گذارد همه پول و مال‏


==
نظرات 1 + ارسال نظر
[ بدون نام ] دوشنبه 6 اردیبهشت‌ماه سال 1395 ساعت 19:03

199 «ابخل النّاس من بخل بالسّلام»

بخیل‏ترین مردم کسى است که از سلام

دادن امساک ورزد

چو کس بخل ورزد بذکر سلام


نباشد بر او آدمیّت تمام‏


، بر او چیره اهریمن نخوت است‏


سکوتش نه از سستى و رخوت است‏



200 «اخرم النّاس رأیا من انجز وعده و لم یؤخّر عمل یومه لغده»

دور اندیش‏ترین مردم کسى است که بوعده

خود وفا کند و کار امروزش را براى فردا نگذارد


نباشد از آن دور اندیش تر،



نه در راه عقل و خرد پیش تر،


کز امروز کارش بفردا نماند

وفا را به پیمان بآخر رساند

201 «افقر النّاس من قتّر على نفسه مع الغنى و السعة و خلّفه

لغیره» فقیرترین مردم کسى است که با وجود توانگرى

و وسعت بر عائله‏ اش تنگ گیرد و مالش

را براى وارثش بگذارد

نداراتر از آن نباشد کسى،


که باشد ورا مال و ثروت بسى

ولى تنگ گیرد بر اهل و عیال‏

‏ بارث او گذارد همه پول و مال‏

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد